TÜM MUSEVİ DOSTLARIN '' YOM KİPPUR '' BAYRAMI KUTLU OLSUN

       Dört doğum yedi çocuk nasıl olur ? Matematik problemi gibi görünen bu olay benim genlerimde mümkün …….

         Şöyle de anlatabilirim . Dört Dayım , iki teyzem var . Sadece en büyük dayım Hayati tekil dünyaya gelmiş . On yıl sonra Nezihe Teyzem ve Zekai Dayım . Altı yıl sonra Meliha Teyzem ve İhsan Dayım ve beş  yıl sonra Annem ve Lütfi Dayım … Yani dört dogum ;  ilki tek diğerleri bir kız bir erkek ikiz.Bu şimdiler de olsa Tıp ritaratürüne geçecek bir olay …..

      Düşünsenize o evdeki şenliği ……

      Biz İtalyan aileler gibiyizdir . Hala bugun dahi kalabalık sofraları iste bu özelligimizden çokkkkkkkkk severiz ……………………..

****************************************************

      1940 – 50  yıllar yedi kardeşli bu ev Bursa da Altıparmak caddesinin bir üst paralelinde Havra’nın olduğu meşhurrrrr Musevi mahallesinde .

    Günümüzde de hayli reytingi olan muhittir . Bugün Arap Şükrü meyhaneler  sokağıdır . Bir nev – i Bursa nın Asmalı mescid gibi….

      O günlerde bu yedi kardeşin tamamı bekar ve en ateşli gençlik yılları … Bursa mutasıp , genelde milletin birbirini tanıyabilecegi kadar küçük ….

      Dedem aileden kalan bu 3 katlı evde hem merkezi diye ikamet ediyor ,  hem avukatlık bürosuna yakın diye tercih ediyor , hemde çocukları yakınında gözünün önünde olsun istiyor .

       Annem en küçük ikizler den olduğundan hayal mayal anımsar . Ama teyze ve dayılarım dan bu alemin hatıralarını dinlemeye hala bayılırım …..

       En buyuk dayım ( tek olan ) en çapkınıymış J

       Ilık gecelere denk gelen Ramazan akşamları   bahçedeki çardağın altında  meşk ederlermiş …. Hemde konu komşu .

       Havranın yakınlıgı  malum , genelde komşuları Musevilermiş . Elda , Moris , Luis , Vivet , Avi , Haim , Estel  bizimkilerin kankasıymış .

       Bu kişiler o dönemde ekonomik krizden haylice etkilenmiş ve oldukça yoksullarmış .  Bir çoğu İpek – iş , Merinos gibi tekstil fabrikalarında çalışırlarmış .

       İftar bitimini bekleyip sonrasında  bizimkilerin evinde toplanırlarmış . Avi  ud ,  Dayım keman , Haim kanun çalar bizimkiler de ellerine geçirdikleri her türlü perkisyon aleti ile  ritmlerle eşlik ederlermiş . Elda nın sesi Hamiyet gibi oldugundan hatta ona Hamiyet ELDA derlermis …2. numaralı Dayım da muhteşem bir sese sahipmiş . Oyle eğlenir oyle şenlenirlermiş ki  : bu muhteşem konserler sahura dek sürermiş …..

     Bazı geceler ‘’ Bu ne güzel musiki konseri ‘’ diye kapıya gelen Haham efendi de konuk olurmuş ….

      …………………………………………..

      Tam olarak hangi yıl bilemiyorum .  Ama Musevilikte en kutsal günlerinden biri , nerdeyse 26 saat oruçlu olarak geçirdikleri tek gün  olan Yom Kippur ve Ramazan aynı tarihlere denk gelmiş ….

     Roşaşana nın  ( Musevilere göre Yeni Yıl ) 9 . günü  güneş batmadan 1 saat önce başlayan bu oruç ertesi akşam güneş batımında Sinegogta Sofar çalana dek sürer . Bu oruçta  26 saat boyunca yasaklar :

*Yemek yemek ve içmek
* Yıkanmak
* Parfüm sürünmek
* Cinsel münasebette bulunmak
* Çalışmak
* Ateş yakmak

…………………………………………………

  Yani eglenmek yasak degil J

  O günde ; güneş batmadan oruca başlayan Museviler evlerinde , Sinagog ta ibadetlerini yaparken bizimkiler iftar yapmışlar . Ehhh gece uzun ve ilerleyen saatlerde bizimkiler kendi aralarında geleneksel eğlencelerine başlamış ….

  Sesleri etrafa yayılmış olmalı  ki ; kapı tıklamış Elda : ‘’ gözlerin hayran bakarmış , görmeyip ısrarımı ‘’ şarkısını söyleyerek avluya süzülmüş . Hopppp arkada Avi ve kardeşi Estel , arkadan Moris derken bu gençler yine aynı keyifle toplanmış .

  Musevi dostların o  gece de devam eden oruçlarından dolayı bizimkiler yanlarında birsey yiyip – içmek istememişler .

 Bu duruma  çözüm basittir . Yukardaki sofa da sigara , çay – kahve ihtiyacı giderirler . Ve yine bahçeye çardağa inilip konsere devam edilir ………

 Haham efendinin de aynı mahallede oturması bir otoritedir . O gece Musevi gençler seslerinin duyulma ihtimaliyle daha usul davranmaya çalışırlar .

 Fakat hemen hepimizin bildiği üzre şöyle bir psikoloji vardır . En bastırılan anlarda daha çok patlar COŞKULAR ! Mesela okulda en ters hocanın dersinde gülme krizi tutması gibi bişey ……..

Coşku  o gece tavan yapmış. Gecenin 03 . 00 civarında geçen Ramazan davulcusu da bizimkileri duyup Telgrafın Tellerine Kuşlarmı Konar şarkısına ritim tutunca olay sokağa taşmış … Bu genç kalabalık Ramazan davulcusunu bile o gece yoldan çıkarmıştır . An itibariyle şarkılar ve danslar sokakta ve pencerelerden  beline kadar sarkmış komşuların alkışlarıyla şenlik boyutu kazanmıştır .

              Ve dikkatler  kukuletalı, gece entarisiyle  kapı önüne çıkan Haham Efendiye yönelmiş ……………….

              Bu hoş görülü adam herkesten çok alkışladığı tesbit edilince ; iş köşe başından start alan halaya kadar gitmiş J

            Hatta bu hosgörülü adam  ‘’ gençler ibadetlerini birlik ve neşe içinde  tam yapıyor  ‘’ diye  Sinagog ta YOM KİPPUR duaları sırasında şükür eder …………………….

            O gün  bizimkiler ve Musevi dostlar  oruçludur . Ve iftar saati ile Yom Kippur son bulması nerdeyse aynı dakikalara denk gelmektedir . Bizde akşam ezanı okunurken Sinagogta orucun bitimini haber veren Sofar calacaktır .

         Elbette o çardağın altına kocamannnnnnn İftar  sofrası  kurulur . Bala batırılan

elma ile oruç açan menekşe gözlü Elda , zeytinle oruç açan en büyük dayım Hayati Beyin aralarındaki elektriklenme kaçınılmazdır ………………J

        

           Bu kez isi garantiye alıp davulcu Mustafa ve hatta arkadaşı gırnatacı Recep te  bu iftarda hazır bulunmuştur . İftar sonrası Hep birlikte o şahane orkestra eşliğinde şarkılar söylenir …

       ………………………………………………………..

          Üstelik bu  Muazzam dostluk sadece Ramazan geceleri boyle coskun degildir .

         C.tesi akşamları Şabat tan dolayı ateş , elektrik vs ellemeyen Musevilerin radyoda 19 . 15 teki Zeki Müren konserlerini kaçırmamak için yedi kardeşli bu eve doluşmaları ayrı bir gelenektir adeta  …..

     

       Taaaa ki İsraile 50 li yıllar da  çoğunun göç etmesine kadar ….

********************************************************

            En büyük dayım o yılları anarken çok gizemli iç çeker , gözlerini hüzünle kapar ve :

      Menekşe gözlerinde hiç vefa yokmuş ……. Şarkısını söylerdi ….   

      Ahhhhh ELDA ahhhhhhhhhhhh ………………….

 ******************************************************

 Ayrıca birbirlerine bu kadar özenli insanların ;Bayram coskularını düşününüz . Kıskanmamak elde degil !   J

Bu hiç yaşlanmayan insanlara sonsuz saygılarımın mutlak ulaşacagını biliyorum.  Ve tüm Musevilerin ‘’Yom Kippur ‘’ bayramını içten  kutluyorum …